ترک عادت نوشیدن نوشابه معمولاً می تواند سخت باشد به همین دلیل بسیاری از افراد از شنیدن اینکه نوشابه زیرو، جایگزین سالمی برای نوشابه معمولی است بسیار هیجان زده می شوند. اما کارشناسان سلامت می گویند این نوشیدنی به ظاهر سالم، اصلا انتخاب خوبی نیست و حتی به دلایل زیر بدتر و مضرتر از نوشابه معمولی میتواند باشد. در این مقاله قصد داریم از دید شیمیایی ترکیبات نوشابه زیرو رو بررسی کنیم تا با آگاهی مصرف این نوشیدنی خوشمزه را محدود و محدودتر کنیم.

در نوشابه رژیمی زیرو، به جای شکر از شیرین کننده های مصنوعی آسپارتام، سوکرولاز و آسه سولفام پتاسیم استفاده شده است.

آسپارتام( Aspartame)  یک شیرین‌کننده مصنوعی غیر-ساکارید است که ۲۰۰ بار شیرین‌تر از ساکاروز می‌باشد که به طور رایج به عنوان جایگزین قند در غذاها و نوشیدنی‌ها استفاده می‌شود. آسپارتام با نام‌های تجاری NutraSweet و Equal به فروش می‌رسد و به‌طور گسترده در محصولات بسته‌بندی‌شده که برچسب غذای “رژیمی” دارند، استفاده می‌شود.

سه ترکیب حاصل از آسپارتام عبارتند از آسپارتیک اسید، فنیل آلانین و متانول

آسپارتیک اسید دارای ترکیبات تحریک کننده سلول های عصبی است این تحریک می تواند تا حدی ادامه پیدا کند که سلول و نورون ها همگی از بین بروند.

فنیل آلانین محصول دیگر آسپارتام یک اسید آمینه است که به طور طبیعی در مغز وجود دارد اما مقادیر زیاد فنیل آلانین می تواند موجب مسمومیت مغزی شود این مورد به حدی جدی است که در پزشکی به آن بیماری فنیل کتونوری یا به اختصار PKU گفته می شود.

سومین محصول آسپارتام متانول است متانول یک سم واقعی است متانول در بدن به فرمالدهید تبدیل می شود

مصرف مداوم متانول آزاد می‌تواند مشکل‌ساز باشد چون به فرمالدئید تجزیه می‌شود که یک ماده سرطان‌زا و نوروتوکسین شناخته‌شده در بدن است.

اگر برای شما این سوال به وجود آمده است که چرا با وجود نکات منفی که درباره آسپارتام هست هنوز هم از این شیرین کننده استفاده می شود و FDA هم آن را تایید می کند؛ در جواب باید گفت که مشخص شدن عوارض واقعی حاصل از فرمالدهید به زمان زیادی نیاز دارد و تعیین میزان تاثیر آن هم واقعا دشوار است.

مصرف میوه، آب‌میوه، نوشیدنی‌های تخمیری و برخی سبزیجات نیز منجر به تولید متانول در بدن می‌شوند؛ از آنجایی که خودن میوه و سبزیجات برای بهبود سلامت مفید است و افرادی که آسپارتام زیادی مصرف می‌کنند، باز هم به حداکثر میزان مصرف متانول نمی‌رسند؛ در نتیجه دریافت متانول از آسپارتام، اولویت مهمی برای تحقیقات نیست و هنوز تحقیقات جدی از اثر طولانی مدت این مواد بر روی افراد در بازه زمانی مشخص انجام نشده است و این نتایج مبتنی بر تحقیقاتی است که متخصصین انجام داده اند.

آسپارتام تقریبا همان زمانی توسعه پیدا کرد که FDA، شیرین‌کننده‌های مصنوعی سیکلامات (سوکاریل) و ساکارین (Sweet’N Low) را ممنوع اعلام کرد. تست‌های آزمایشگاهی نشان دادند که دوزهای بالای این دو ترکیب، باعث سرطان و اختلالات دیگری در حیوانات آزمایشگاهی شدند.

دکتر آلن گابی دارای دکترای پزشکی، در مجله بررسی داروهای جایگزین در سال 2007 بیان کرد که آسپارتام موجود در محصولات تجاری یا نوشیدنی‌های گرم ممکن است محرک تشنج باشد و باید درخصوص ایجاد تشنج مورد ارزیابی قرار بگیرد.

سوکرالوز (Sucralose)

سوکرالوز (1,4,6-Trichlorogalactosucrose) تنها شیرین کننده بدون کالری است که از شکر مشتق

می شود و 600 بار از شکر شیرین تر است. این شیرین کننده با کلرینه شدن ساکارز تولید می شود جایگزینی 3 مولکول کلر سبب می گردد که سوکرالوز همانند شکر قابل شکستن و متابولیزه شدن نباشد، بیشتر سوکرالوز مصرفی به طور کامل توسط بدن انسان جذب نمی شود و از طریق ادرار دفع می شود.

مصرف یک مقدار محدود سوکرالوز ممکن است برای انسان مضر نباشد. با این حال استفاده منظم در مدت زمان طولانی باعث ذخیره شدن آن در بدن و در نتیجه اثرات مضر می شود. مصرف مداوم این ماده ممکن است باعث کاهش جذب برخی داروهای درمانی شود و در نتیجه اثر بخشی آنها کاهش یابد. این داروها شامل داروهای سرطان و بیماری های قلبی هستند.

تجمع سوکرالوز در دستگاه گوارش می تواند تاثیرات منفی بر هضم غذا و در نتیجه نفخ و اسهال را در پی داشته باشد همچنین می تواند باعث از بین رفتن نوعی از باکتری های مفید در روده شود که وظیفه نرم کردن غذا در روده را به عهده دارند.

شیرین‌ کننده‌های مصنوعی از جمله سوکرالوز در واقع می‌ توانند میل به شکر را بدتر کنند و نیز ممکن است خطر ابتلا به دیابت نوع ۲ را افزایش دهد.

آسه سولفام پتاسیم (Acesulfame potassium )

آس سولفام k ، با ترکیب اسید استیک و پتاسیم تولید می شود و در نتیجه یک شیرین کننده کریستالی پایدار ایجاد می کند. تقریبا 200 برابر شیرین تر از شکر معمولی است، اما هیچ کالری به رژیم غذایی شما اضافه نخواهد کرد. این شیرین کننده در بسیاری از مواد غذایی بدون قند و کم کالری مانند نوشابه های رژیمی، آب نبات ها، شیرین کننده های بدون قند، آدامس ها، نوشیدنی ها، محصولات پخته شده، شربت ها، سس ها استفاده  می شود.

این شیرین کننده به ندرت به تنهایی مورد استفاده قرار می گیرد و معمولا در ترکیب با شیرین کننده سوکرالوز یا آسپارتام استفاده می شود. آسه سولفام پتاسیم دارای طعم تلخی است و دلیل اصلی ترکیب آن با بقیه شیرین کننده ها همین است.

مطالعات اخیر نشان می دهد که یکی از عوارض جانبی آسه سولفام پتاسیم تغییر فلور روده و التهاب است.

علاوه بر این آسه سولفام پتاسیم میزان گلوکز جذب شده توسط سلول های روده را ۲۰ تا ۳۰ درصد افزایش می دهد. بنابراین این شیرین کننده مصنوعی بهترین انتخاب برای افراد دیابتی نیست.

شیرین کننده های مصنوعی نمی توانند به وعده های خود در مورد بی ضرر بودن عمل کنند. آسه سولفام پتاسیم مانند شرکای شیرین خود در نوشیدنی های زیرو ، نمی تواند به کاهش وزن کمک کند.

نوشیدنی‌های زیرو اشتها را برای سایر غذاهای شیرین افزایش داده و توانایی بدن را برای تخمین دقیق تعداد کالری‌های مصرف‌شده از بین می‌برد؛ اگر شما جز کسانی هستید که به سلامتی و تناسب اندام خود، اهمیت می دهید بهتر است مصرف قندهای افزودنی و شیرین‌کننده‌های غیرمغذی را محدود کنید؛ پیشنهاد ما به شما این است که  نوشیدنی های کامبوجا، آب طعم‌دار، آب گازدار یا نوشابه‌های پروبیوتیک را جایگزین نوشابه کنید.

تندرست و با نشاط باشید.